Jak odzyskać dane z uszkodzonego dysku

Utrata cennych danych znajdujących się na dysku to sytuacja, która wywołuje natychmiastowy stres i panikę. Na szczęście, w wielu przypadkach odzyskanie utraconych danych jest możliwe nawet samodzielnie, jeśli podejdzie się do problemu metodycznie i bezzwłocznie. Ten artykuł ma za zadanie pokazać, jak poprawnie zdiagnozować przyczynę utraty danych, jak odzyskać dane z dysku za pomocą specjalistycznego oprogramowania, a także jak określić, kiedy niezbędna jest interwencja specjalistów.

Co może być przyczyną utraty danych?

Pierwszym i najważniejszym krokiem, który decyduje o szansach na skuteczne odzyskanie danych, jest szybka i poprawna diagnoza, dlaczego w ogóle doszło do utraty danych. Niewłaściwa reakcja może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia lub nadpisania plików, co przekreśli szanse na odzyskanie utraconych danych. Najczęstszymi przyczynami utraty danych są uszkodzenia logiczne i mechaniczne.

Uszkodzenia logiczne (błędy logiczne) to problemy związane ze strukturą danych na dysku twardym lub innym nośniku. Obejmują one przypadkowe usunięcie danych, uszkodzenia systemu plików, błędy partycjonowania czy problem złośliwego oprogramowania (wirusów). W przypadku uszkodzeń logicznych dysk jest fizycznie sprawny, a pliki wciąż znajdują się na nośniku, choć system operacyjny nie potrafi ich zlokalizować. W tej sytuacji odzyskiwanie danych z dysku jest możliwe przy użyciu specjalistycznego oprogramowania.

Uszkodzenia mechaniczne (zwane także uszkodzeniami fizycznymi) są znacznie poważniejsze, ponieważ dotyczą awarii komponentów sprzętowych, takich jak głowica czy procesor. Symptomami tego typu uszkodzeń są dziwne dźwięki (stukanie, zgrzytanie, piski) lub to, że komputer w ogóle nie wykrywa dysku. W takim przypadku problemów mechanicznych należy natychmiast zaprzestać jakichkolwiek działań, gdyż każda kolejna sekunda pracy może prowadzić do zniszczenia powierzchni dysku lub trwałej utraty danych.

Przypadkowe usunięcie danych — co zrobić?

Jeśli doszło do przypadkowego usunięcia plików, natychmiast odłącz zasilanie dysku, aby procesy działające w tle nie nadpisały utraconych informacji. To samo zrób, jeśli dysk twardy wydaje nietypowe odgłosy, gdyż działający dysk z uszkodzoną głowicą mogą pogorszyć stan nośnika i zniszczyć jego powierzchnię magnetyczną.

Jeśli planujesz odzyskać przypadkowo uszkodzone dane za pomocą specjalnego programu nigdy, nie instaluj go na uszkodzonym dysku, ponieważ może spowodować nadpisanie sektorów zawierających Twoje cenne dane. Zawsze używaj innego komputera lub zewnętrznego dysku twardego do instalacji.

Czy różnice w budowie urządzeń pamięci masowej mają bezpośredni wpływ na to, jak odzyskać dane ?

Dyski HDD są najbardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne ze względu na obecność ruchomych części (talerzy i głowic). Choć to ich pięta achillesowa, w przypadku uszkodzeń logicznych odzyskiwanie danych jest stosunkowo skuteczne. Pliki, które utraciłeś wskutek przypadkowego usunięcia danych lub szybkiego formatowania, w rzeczywistości nie znikają z nośnika; system operacyjny oznacza ich lokalizację jako przestrzeń dostępną do zapisu, pozostawiając ich fizyczną zawartość na talerzach nienaruszoną. Aby, odzyskać dane wymagane jest użycie specjalistycznego oprogramowania do ponownej identyfikacji tych sektorów.

Dyski SSD nie mają ruchomych części, co czyni je bardziej odpornymi na wstrząsy. Niestety, w przypadku dysków SSD odzyskiwanie danych jest skomplikowane ze względu na wbudowane mechanizmy optymalizacyjne. Największym wrogiem odzyskania danych z uszkodzonego dysku SSD jest funkcja TRIM, która automatycznie i trwale usuwa pliki oznaczone do skasowania, uwalniając miejsce. Odzyskać pliki usunięte jakiś czas temu jest niezwykle trudno, a czasem wręcz niemożliwe. Ponadto, uszkodzenia kontrolera dysku lub błędy w jego wewnętrznym oprogramowaniu (firmware) mogą sprawić, że dysk przestaje być wykrywalny.

Zewnętrzny dysk twardy oraz pamięci USB i karty SD są szczególnie narażone na uszkodzenia fizyczne spowodowane upadkami lub nieprawidłowym odłączeniem od komputera. Utrata danych może nastąpić również w wyniku uszkodzeń logicznych lub uszkodzenia systemu plików po nagłej przerwie w zasilaniu. Jeśli dane z uszkodzonego dysku zewnętrznego zostały utracone w wyniku uszkodzeń logicznych, z powodzeniem można użyć oprogramowania do odzyskiwania danych. Jeśli jednak nośnik nie jest w ogóle wykrywany przez system, jest to awaria fizyczna, która wymagać będzie specjalistycznego sprzętu.

Jak odzyskać dane z uszkodzonego dysku twardego za pomocą specjalistycznego oprogramowania?

Jeśli diagnoza wskazuje na uszkodzenia logiczne, samodzielne odzyskiwanie danych z dysku może być najlepszym rozwiązaniem. Proces odzyskiwania danych jest uniwersalny i dla większości przypadków składa się z kilku etapów.

Najpierw pobierz i zainstaluj wybrany program na innym komputerze lub zewnętrznym dysku. Jeśli odzyskujesz dane z dysku stacjonarnego, podłącz uszkodzony dysk do innego komputera jako dodatkowy. Pamiętaj, instalacja na dysku docelowym gwarantuje trwałą utratę danych!

Uruchom oprogramowanie i wybierz dysk, na którym doszło do utraty danych. Zawsze uruchamiaj głębokie skanowanie (Deep Scan). Ten tryb wykorzystuje zaawansowane algorytmy, które potrafią rozpoznać pliki po ich unikalnych sygnaturach.

Po skanowaniu zobaczysz listę znalezionych plików. Program grupuje je (Obrazy, Dokumenty itd.) i wskaże szansę na skuteczne odzyskanie. Zawsze skorzystaj z funkcji podglądu, aby upewnić się, że plik nie jest uszkodzony, zanim go odzyskasz. To oszczędza czas.

Wybierz pliki, które są Ci potrzebne, i wskaż bezpieczną lokalizację docelową. Lokalizacja ta musi być inna niż skanowany nośnik. Jeśli zapiszesz dane na tym samym uszkodzonym dysku, spowoduje to nadpisanie danych.

Kiedy potrzebna jest interwencja specjalistów od odzyskiwania plików?

Mimo że użycie specjalistycznego oprogramowania może być skuteczne w przypadku uszkodzeń logicznych, istnieją scenariusze, w których samodzielne próby odzyskiwania danych są zbyt ryzykowna i mogą prowadzić do trwałej utraty danych. W takich sytuacjach jedynym rozwiązaniem jest interwencja specjalistów.

Jeśli z uszkodzonego dysku twardego lub uszkodzonego dysku SSD dochodzą nietypowe dźwięki, takie jak stukanie, piski, czy zgrzytanie, natychmiast odłącz zasilanie i skontaktuj się z serwisem. Dalsza praca napędu z uszkodzoną głowicą (w przypadku dysków HDD) spowoduje trwałą utratę informacji poprzez fizyczne zniszczenie powierzchni talerzy.

Również awaria fizyczna spowodowana zalaniem, pożarem, upadkiem lub przepięciem kwalifikuje się do profesjonalnej pomocy. Dotyczy to także zewnętrznego dysku twardego, pamięci USB i kart pamięci, u których doszło do widocznego uszkodzenia złącza. Ponadto wsparcie specjalistów może być potrzebne, jeżeli komputer nie widzi urządzenia pamięci masowej nawet w BIOS/UEFI lub w Menedżerze Urządzeń.

Jak skutecznie chronić dane i uniknąć konieczności ich odzyskiwania?

Podstawą bezpiecznego korzystania z komputera jest regularne tworzenie kopii zapasowych. Możesz wykorzystać zewnętrzny dysk twardy do przechowywania kopii zapasowych lub postawić na rozwiązania chmurowe. Usługi takie jak OneDrive czy Google Drive gwarantują automatyczną synchronizację oraz ochronę przed awariami sprzętowymi Twojego dysku twardego. Aby, uchronić dysk backupowy przed atakiem złośliwego oprogramowania należy go odłączyć po zakończeniu procesu tworzenia kopii zapasowej.

Wszystkie nowoczesne dyski wspierają technologię S.M.A.R.T. (Self-Monitoring, Analysis, and Reporting Technology). Używając darmowych narzędzi, możesz regularnie monitorować te parametry. Wczesne wykrycie niepokojących parametrów nośnika może dać Ci czas na bezpieczne przeniesienie danych, zanim dojdzie do awarii fizycznej. Nie ignoruj też konieczności aktualizacji sterowników, które wpływają na stabilność systemu plików. Właściwa prewencja jest zawsze tańsza i szybsza niż proces odzyskiwania danych w profesjonalnym laboratorium.

Podsumowanie — czy można odzyskać dane z uszkodzonego dysku?

W przypadku uszkodzeń logicznych, takich jak przypadkowe usunięcie danych czy szybki format, skuteczne odzyskanie danych jest możliwe dzięki specjalistycznemu oprogramowaniu. Jeśli jednak przyczyną utraty danych są uszkodzenia mechaniczne dysku twardego, jedynym bezpiecznym wyborem jest interwencja specjalistów. Zlecenie odzyskiwania danych profesjonalistom to minimalizacja ryzyka i maksymalizacja szans na przywrócenie Twoich cennych danych.